بوم کسب و کار؛ نیازی ضروری برای شغل شما
در دنیای اقتصادی امروز، بوم کسب و کار (محلی سازی) به عنوان یک رویکرد متفاوت در حوزه کسب و کار مورد توجه قرار گرفته است. حفظ هویت و توسعه اقتصادی از جمله دلایل اصلی استفاده از بوم کسب و کار هستند.
با تمرکز بر بوم کسب و کار، محصولات و خدماتی با ارزش به بازار عرضه میشوند و هویت فرهنگی هر منطقه حفظ میشود. اکثر کسب وکارها به خاطر مکتوب نبودن مواردی که در بوم کسب و کار به آنها پرداخته میشود، به طور کامل به اتفاقات پیرامون خود اشراف ندارند و فقط به اتفاقات روزمره خود واکنش نشان میدهند و هرگز به صورت برنامهریزی شده عمل نمیکنند که این نکته باعث درجا زدن و حتی ورشکسته شدن آنها خواهد شد.
در بوم کسب و کار با مکتوب کردن مطالب اصلی کسب و کار دید تازه ای به مسائل پیدا خواهید کرد.
تعریف بوم کسب و کار:
بوم کسب و کار به معنای تفکیک یک کسب و کار به اجزای اصلی آن است که بر مبنای مزیتهای رقابتی، تواناییهای خاص و نیازهای بازار تعریف شده و برای دستیابی به هدف تجاری، توسعه یافته است.
در واقع شما به جای کلی نگاه کردن به آن وارد جزئیاتی میشوید که حین کار ممکن است از آنها غافل شوید و یا اهمیت لازم را به آنها ندهید.
اهمیت بوم کسب وکار برای شغل شما:
داشتن یک بوم کسب وکار برای شغل شما بسیار مهم و ضروری است. این رویکرد به شما کمک میکند تا با توجه به نیازهای بازار، مشتریان و رقبا، استراتژیهای مناسب برای کسب و کار خود را ایجاد کنید. همچنین، با داشتن بوم کسب وکار، میتوانید از فرصتهای جدید بازار بهرهمند شوید و به راحتی به هدف تجاری خود دست یابید.
بوم کسب وکار همچنین به شما کمک میکند تا ریسکهای کسب و کار را کاهش دهید و امکان ارائه محصولات و خدمات بیشتری در بازار خود را به شما میدهد و در نتیجه، به افزایش درآمد و سود خود میانجامد.
انواع بوم کسب و کار
دو نوع بوم کسب و کار وجود دارد که شباهتهایی دارند از جمله این که هر دو نوع شامل یک جدول 9 قسمتی هستند. و تفاوتهایی هم دارند که با هم آنها را بررسی خواهیم کرد.
بوم کسب وکار Canvas، یک ابزار است که برای توصیف و طراحی مدل کسب وکار به کار میرود. این مدل شامل 9 بخش کلیدی است که هر یک نقشی خاص در تعریف و توضیح جوانب مختلف یک کسب وکار دارند. این بخشها عبارتند از:
مشتریان، پیشنهاد ارزش، کانالها، روابط با مشتریان، منابع کلیدی، فعالیتها کلیدی، شرکای کسب وکار، ساختار هزینهها و منابع درآمد.
بوم کسب و کار ناب به معنای ایجاد یک بازار جدید و خلاقانه است که خارج از رقابتهای موجود در صنعت است. در این روش، کسب وکار تلاش میکند تا از طریق ایجاد یک فضای جدید و نوآورانه، از رقابت با دیگران خارج شده و مزیت رقابتی بینظیری داشته باشد. بوم کسب وکار ناب معمولاً بر اساس ایجاد ارزش برای مشتریان جدید، کاهش هزینهها و یا ادغام این دو عامل تمرکز دارد.
با استفاده از این دو رویکرد، شرکتها میتوانند مدل کسب وکار خود را بهبود بخشند، رقابت پذیرتر شوند و رشد و توسعه پایدارتری را تجربه کنند.
روشهای توسعه بوم کسب و کار
توسعه بوم کسب وکار، یک فرآیند مداوم در کسب و کار شماست. توسعه بوم کسب وکار شامل تعدادی روش است که میتوانید از آنها بهره ببرید:
- توسعه محصولات و خدمات: میتوانید محصولات و خدمات جدیدی را توسعه داده، کیفیت محصولات قبلی را ارتقا دهید و تنوع محصولات و خدمات خود را افزایش دهید. این کار به شما کمک میکند تا به راحتی از بازار خود محصولات و خدمات بیشتری ارائه دهید و در نتیجه، به افزایش درآمد و سود خود برسید.
- گسترش بازار: با توجه به توسعه بازار، میتوانید بازار هدف خود را گسترش دهید، رابطه با مشتریان قبلی را تقویت کنید و مشتریان جدید را جذب کنید. این کار به شما کمک میکند تا بازار خود را بهبود بخشید و به راحتی به مشتریان جدید دست یابید.
- بهبود فرآیندها: با بهبود فرآیندها در کسب و کار، میتوانید عملکرد داخلی خود را بهبود بخشید، ساختار سازمانی را بهبود دهید و هزینههای عملیاتی را کاهش دهید. این کار به شما کمک میکند تا عملکرد کسب و کار خود را بهبود بخشید و در نتیجه، به سود و عملکرد بهتری دست یابید.
- استفاده از فناوری: با استفاده از فناوری در تمامی زمینههای کسب و کار، میتوانید عملکرد خود را بهبود بخشید و به راحتی با رقبا رقابت کنید. استفاده از فناوری به شما کمک میکند تا به طور موثرتری کسب و کار خود را مدیریت کنید و به بهبود عملکرد خود برسید.
با توجه به مزایای توسعه بوم کسب وکار، باید روشهای مناسبی را برای توسعه کسب و کار خود پیدا کنید تا به بهترین شکل ممکن به هدف خود دست یابید و در شغل خود موفق شوید.
چگونگی استفاده از بوم کسب وکار
برای بهره برداری کامل از این ابزار کاربردی باید با اجزای مختلف آن آشنا شوید. در ادامه هر دو نوع بوم کسب کار را با هم بررسی خواهیم کرد. ابتدا به 9 قسمت بوم کسب و کار کانواس میپردازیم.
بوم کسب و کار (Business Model Canvas)، یک ابزار مفید برای توصیف و تحلیل مدل کسب و کار است که به طور معمول در صنعت استفاده میشود. این ابزار، از 9 بخش مهم تشکیل شده است که عبارتند از:
مشتریان هدف
قطعا محصول یا خدمات ما مناسب همه افراد موجود در بازار نیست و ما باید یک قسمت از بازار را به عنوان بازار هدف انتخاب کنیم. این کار باعث میشود انرژی خود را صرف پیدا کردن مشتریانی خاص برای محصولات خود شویم و در تمام فعالیت های بازار یابی بر این قشر خاص متمرکز شویم و از صرف هزینه های اضافی جلوگیری شود.
ارزش پیشنهادی
ارزش افزوده شامل مجموعهای از ویژگیها، مزایا و فواید است که مشتریان را به خرید محصولات و خدمات کسب و کار ترغیب میکند و آنها را از رقیبان جدا میکند. برای تعریف بهتر ارزش افزوده ، باید به مشکلات و نیازهای مشتریان، مزایای رقابتی، تمایز نسبت به رقبا، قیمت و تجربه کاربری توجه شود. در کل، ارزش افزوده باید به شکلی باشد که مشتریان را به شما جذب کند و به آنها نشان دهد که محصولات و خدمات شما بهترین راه حل برای نیازها و مشکلات آنهاست.
کانال توزیع
به روشهایی گفته میشود که یک کسب و کار از آنها برای ارتباط با مشتریان و فروش محصولات و خدمات استفاده میکند. که شامل فروش مستقیم، فروش از طریق واسطهها، فروش آنلاین، فروش به کسب و کارها و نمایشگاهها و رویدادها باشد.
ارتباط با مشتریان
برای برقراری ارتباط با مشتریان و ساختار رابطه با آنها در بوم کسب وکار، روشهای زیر را میتوان استفاده کرد:
- شناخت مشتریان و درک نیازها و خواستههای آنها.
- ارائه خدمات با کیفیت و جلب رضایت مشتریان.
- ارتباط مستقیم با استفاده از روشهایی مانند تماس تلفنی، ایمیل و شبکههای اجتماعی.
- ایجاد ارتباط دوسویه و تعامل مداوم با مشتریان.
- ایجاد برنامههای وفاداری و پاداش برای حفظ مشتریان.
- مدیریت شکایات و رفع مشکلات به سرعت و کارآمدی.
- مطالعه بازار و رصد رقبا.
ارتباط موثر با مشتریان و ساختار رابطه با آنها به حفظ مشتریان، جذب مشتریان جدید و رشد کسب و کار کمک میکند. برخی از کسب و کارهای پیشگام برای این کار از نرم افزارها و یا سامانههای موسوم به crm برای ارتباط بهتر با مشتریان خود استفاده میکنند.
جریان درآمد
منابع درآمدی که کسب و کار میتواند از فروش به دست آورد، شامل روشهای مختلفی است که به آن مدل درآمدی هم میگویند. مدل درآمدی یکی از کلیدی ترین قسمتهای بوم کسب و کار است. در ادامه روشهای مرسوم را با هم بررسی میکنیم.
فروش محصولات: شامل فروش محصولات فیزیکی یا دیجیتال، مانند کالاها، محصولات دست ساز، نرمافزارها، کتابها و غیره است.
فروش خدمات: شامل فروش خدمات مشاوره، طراحی، تعمیر و نگهداری، آموزش و غیره است.
اشتراک و عضویت: مانند فروش عضویت در سرویسهای ابری، پلتفرمهای موسیقی ویدئویی، سرویسهای خبرنامه و غیره.
تبلیغات و همکاری با برندها: شامل دریافت هزینه برای تبلیغ محصولات یا خدمات برای برندها و همچنین دریافت کمیسیون بر اساس فروش محصولات برندها است.
فروش لوازم جانبی و خدمات مرتبط: مانند فروش لوازم جانبی یا خدمات پس از فروش، قطعات یدکی، بستههای ارتقاء و غیره.
محتوا و آموزش: مانند فروش مقالات، ویدئوها، دورههای آموزشی آنلاین، کتابهای الکترونیکی و غیره.
فروش لایسنس و حقوق بهرهبرداری: شامل دریافت هزینه برای اجاره یا استفاده از حقوق مالکیت فکری، مانند فروش لایسنس نرمافزار، حق کپیرایت موسیقی، حق تصویر و غیره.
تجارت الکترونیکی: شامل فروش محصولات و خدمات از طریق فروشگاههای آنلاین، بازارهای الکترونیکی و سایتهای معاملاتی است.
هر کسب و کار ممکن است بر اساس نوع فعالیت و صنعت خود، از یک یا چندین منبع درآمدی استفاده کند.
منابع کلیدی مورد نیاز
منابع کلیدی برای تولید و ارائه محصولات یا خدمات شامل منابع انسانی، منابع مالی، منابع فیزیکی، منابع فناوری، منابع اطلاعاتی، شبکهها و روابط با مشتریان و شرکای تجاری، و برند و شناختپذیری هستند. این منابع باعث میشوند تا بتوانید به صورت کارآمد و پایدار محصولات و خدمات خود را تولید و ارائه داده و در بازار رقابت قویتری داشته باشید.
فعالیتهای کلیدی
فعالیتهای اصلی کسب و کار برای تولید و ارائه محصولات یا خدمات شامل موارد زیر میشود:
- تحقیق و توسعه: بررسی نیازهای مشتریان، ایجاد محصولات یا خدمات جدید و بهبود محصولات و خدمات قبلی.
- تولید: تولید محصولات یا ارائه خدمات با استفاده از منابع موجود و فرآیندهای بهینه.
- بازاریابی و فروش: ارتباط با مشتریان، تبلیغات، انجام فروش و ایجاد اعتماد به برند.
- ارائه خدمات پس از فروش: ارائه خدمات پس از فروش، پشتیبانی و حل مشکلات مشتریان.
- مدیریت عملیاتی: مدیریت و کنترل فرآیندهای داخلی کسب و کار.
- مدیریت منابع انسانی: جذب، انتخاب، آموزش و مدیریت کارکنان.
- مدیریت مالی: برنامهریزی مالی، حسابداری و کنترل هزینهها و درآمدها.
- مدیریت روابط با مشتریان و شرکای تجاری: ایجاد و حفظ روابط مثبت با مشتریان، تامینکنندگان و همکاران.
این فعالیتها با همکاری و هماهنگی بین اقسام مختلف کسب و کار، به تولید و ارائه محصولات یا خدمات با کیفیت و موفقیت در بازار کمک میکنند.
شرکای کلیدی
شرکای کلیدی در یک کسب و کار نقش مهمی در تأمین منابع و ارتباط با مشتریان دارند. برخی از شرکای کلیدی عبارتند از:
- تأمینکنندگان: شرکایی که منابع، مواد اولیه، قطعات یا خدمات مورد نیاز برای تولید محصولات یا ارائه خدمات را تأمین میکنند.
- توزیعکنندگان: شرکایی که محصولات یا خدمات را به مشتریان نهایی یا بازار هدف توزیع میکنند. این شرکا در فرآیند فروش، توزیع و تحویل محصولات نقش اساسی دارند و به ایجاد رابطه موثر با مشتریان کمک میکنند.
- شرکای استراتژیک: شرکایی که با همکاری و تعامل مشترک با کسب و کار، برای دستیابی به اهداف مشترک همکاری میکنند. این شرکا میتوانند شرکای تجاری، شرکای فناوری، شرکای تأمین مالی یا شرکای بازاریابی و تبلیغاتی باشند.
این شرکاها در تأمین منابع، توسعه بازار، ایجاد روابط مستقیم با مشتریان و ارتباط مؤثر با اقسام مختلف کسب و کار نقش مهمی دارند.
ساختار هزینهها
هزینههای مربوط به تولید و ارائه محصولات یا خدمات کسب و کار شامل هزینههای مواد اولیه، هزینههای تولید، هزینههای نگهداری و تعمیرات، هزینههای نیروی کار، هزینههای بازاریابی و تبلیغات، هزینههای تحقیق و توسعه، هزینههای حمل و نقل و هزینههای اجاره و ساختمان میباشند. این هزینهها برای کسب و کار بسیار حائز اهمیت است و باید به طور موثری مدیریت شوند تا سودآوری بهینه به دست آید.
این 9 بخش، با هم توصیف کننده مدل کسب و کار میشوند و به شما کمک میکنند تا بهترین راهکارهای تجاری را برای کسب و کار خود پیدا کنید. اگر کسب وکاری دارید از این مدل استفادهه کنید ولی اگر تازه به فکر ایجاد یک کسب و کار افتادهاید و در حال حاضر فقط یک ایده دارید و قصد عملیاتی کردن آن را دارید پیشنهاد من این است که از بوم کسب و کار ناب استفاده کنید.
بوم کسب و کار ناب
بوم ناب نیز همانند بوم کسب و کار ناب، یک ابزار ساده و جامع برای توصیف مدل کسب و کار استاین ابزار بر پایه چارچوب Lean Startup ساخته شده و به شما کمک می کند تا به سرعت و با هزینه کمتر، محصول اولیه خود را تست کنید و مدل کسب و کار خود را بهبود بخشند. نکته اصلی تفاوت این دو مدل بوم کسب کار این است که تمرکز بوم ناب بر روی حل مسأله است که نشان از خلاقیت افراد دارد که به دنبال یک راه منحصر به فرد برای مشکلات جامعه هستند.
بوم ناب از 9 قسمت اصلی تشکیل شده است که به شرح زیر است:
- مشتری: در این قسمت، بازار هدف و نیازهای مشتریان را شناسایی می کنید.
- مسئله: در این قسمت، مسئله ای که می خواهید حل کنید و مسئله ای که مشتریان با آن مواجه هستند را شرح می دهید.
- پیشنهاد ارزش: در این قسمت، محصولات و خدماتی که به مشتریان ارائه می دهید و ارزشی که برای آنها ایجاد می کنید را شرح می دهید.
- راهکارهای ارتباطی: در این قسمت، راهکارهای ارتباطی که برای رسیدن به مشتریان استفاده می کنید، از جمله تبلیغات، بازاریابی و فروش را توضیح می دهید.
- درآمد: در این قسمت، منابع درآمدی کسب و کار را شناسایی می کنید، از جمله فروش مستقیم، فروش از طریق شرکا و فروش از طریق محصولات و خدمات جانبی.
- معیارهای کلیدی موفقیت: در این قسمت، معیارهایی که موفقیت کسب و کار شما را نشان می دهند، از جمله تعداد مشتریان، درآمد و رضایت مشتریان را شناسایی می کنید.
- هزینه ها: در این قسمت، هزینه های مورد نیاز برای راه اندازی و توسعه کسب و کار را شناسایی می کنید.
- روش: در این قسمت، روشی که برای حل مسئله و ارائه پیشنهاد ارزش به مشتریان استفاده می کنید را شرح می دهید.
- مزیت رقابتی: در این قسمت، مزیت رقابتی کسب و کار شما را شناسایی می کنید، از جمله فناوری، قیمت، کیفیت و تجربه مشتری.
یک مثال از کسب و کاری که با استفاده از بوم ناب طراحی شده است
فرض کنید که شما میخواهید یک استارتاپ در حوزه تولید نرمافزارهای آموزشی برای کودکان راه اندازی کنید. با استفاده از بوم ناب Lean Canvas، میتوانید مدل کسب و کار خود را به صورت زیر طراحی کنید:
1- مشتری: کودکان در سنین ۵ تا ۱۲ سال و والدین آنها.
2- مسئله: نبود نرمافزارهای آموزشی جذاب و جامع برای کودکان.
3- پیشنهاد ارزش: تولید نرمافزارهای آموزشی با محتوای جذاب و جامع برای کودکان.
4- راهکارهای ارتباطی: بازاریابی از طریق شبکههای اجتماعی و تبلیغات در مدارس و مراکز آموزشی.
5- درآمد: فروش نرمافزارهای آموزشی به مشتریان از طریق اشتراک ماهیانه.
6- معیارهای کلیدی موفقیت: تعداد کاربران فعال، تعداد اشتراکهای ماهیانه و رضایت مشتریان.
7- هزینه ها: هزینه تولید و توسعه نرمافزارهای آموزشی، هزینه تبلیغات و هزینه اجاره محل کار.
8- روش: استفاده از فناوریهای نوین به منظور تولید نرمافزارهای آموزشی جذاب و جامع.
9- مزیت رقابتی: استفاده از محتوای جذاب و جامع در نرمافزارهای آموزشی برای کودکان و رضایت بالای مشتریان.
برچسب:بیزینس پلن, مدل درآمدی